Pigmentvlekken

Wat zijn pigmentvlekken?

Pigmentvlekken zijn donkere of lichtere verkleuringen van de huid die ontstaan door een verstoring van melanine (huidpigment). Ze kunnen verschijnen door zon, veroudering, ontsteking, hormonen of verwonding.

Ze komen vooral voor op gezicht, handen, borst, armen en andere zon-blootgestelde zones.

Niet elke pigmentvlek is onschuldig. Hoewel de meeste goedaardig zijn, kan pigmentverandering soms een teken zijn van huidkanker. Daarom is juiste herkenning belangrijk.

Soorten pigmentvlekken

• Lentigo solaris (zonnevlekken / ouderdomsvlekken)
• Post-inflammatoire hyperpigmentatie (na puistjes/ontsteking)
• Melasma (hormonaal, masker van zwangerschap)
• Efeliden (sproeten)
• Halo nevus / depigmentatiezones
• Vitiligo (auto-immuun depigmentatie — zie onder)
• Resterende pigmentvlekken na wond of laser

Daarnaast zijn er pigmentvlekken die verdacht kunnen zijn, zoals donkere moedervlekken met veranderend patroon (zie melanomen).

Hoe herken je pigmentvlekken?

Kenmerken kunnen zijn:

• Donkere of lichtere plekken dan de normale huid
• Bruin, beige, grijs, bijna zwart of roodachtig
• Vlak of licht verheven
• Symmetrisch of asymmetrisch
• Verergering door zon

Melasma en zonnepigmentatie verergeren vaak in de zomer en verbeteren in de winter.

Oorzaken

• UV-blootstelling (belangrijkste factor)
• Hormonale invloed (zwangerschap, anticonceptie, hormoontherapie → melasma)
• Genetische aanleg
• Huidontstekingen (acne, eczeem, wondjes)
• Huidveroudering
• Medicatie (bijv. fototoxische stoffen)

Wanneer naar de dermatoloog?

• Nieuwe donkere vlek zonder duidelijke oorzaak
• Vlek die snel groeit, verandert of bloedt
• Asymmetrie, onregelmatige randen, meerdere kleuren
• Melasma of pigment dat niet verbetert op zelfzorg
• Post-inflammatoire pigmentatie na acne

Twijfel? Laat beoordelen. Vroege detectie van verdachte pigmentvlekken is cruciaal.

Diagnose

• Klinisch onderzoek door dermatoloog
• Dermoscoop: beoordeling pigmentstructuren
• Woodlamp om diepte van pigment te bepalen
• Biopt indien verdacht letsel

Bewezen behandelingen voor pigmentvlekken

1) Zonbescherming — essentieel

Dagelijks SPF 30–50 + brede spectrum UVA/UVB. Bij melasma: ook UVA + zichtbaar licht-bescherming (iron oxides).

2) Topische ingrediënten

• Hydrochinon (effectief, dermatoloog begeleiding)
• Retinoïden (tretinoïne/adapaleen)
• Azelaïnezuur
• Tranexaminezuur (TXA) topisch
• Vitamine C (ascorbinezuur)
• Kojinezuur
• Niacinamide

3) Chemische peelings

• Glycolzuur
• Melasma peel protocollen (bij specialist)
• Jessner / TCA varianten bij ervaren arts

4) Laser & licht

IPL, Q-switched lasers en fractionele lasers zijn opties — maar bij melasma risico op rebound → alleen bij ervaren arts, zorgvuldig protocol.

5) Microneedling

Kan helpen bij post-inflammatoire hyperpigmentatie en melasma, gecombineerd met topicals.

6) Orale therapie (bij melasma)

Orale tranexaminezuur — specialistisch gebruik.

Zelfzorg & leefstijltips

• Dagelijks zonnebescherming, ook in winter
• Geen zonnebank
• Niet krabben of pulken aan littekens/acne
• Gebruik pigmentremmende serums onder begeleiding
• Geduld — behandeling duurt vaak maanden

Veelgestelde vragen

Gerelateerde onderwerpen

• Melasma
• Moedervlekken
• Littekens
• Huidkanker-symptomen