Schimmel op de huid (tinea & gistinfecties)

Herken ringworm (tinea corporis), voetschimmel, lies-schimmel, pityriasis versicolor en candida. Oorzaken, symptomen, behandeling en wanneer je naar de dermatoloog gaat.

Wat bedoelen we met “schimmel op de huid”?

“Schimmel” omvat verschillende organismen die de huid kunnen aantasten:

  • Dermatofyten (tinea/ringworm, o.a. Trichophyton, Microsporum) – leven van keratine in huid, haar en nagels.
  • Gisten (o.a. Malassezia, Candida) – normale huidbewoners die bij overgroei klachten geven.

Niet elke “schilferende” of “rode” plek is schimmel; eczeem en psoriasis lijken soms sterk. Een juiste diagnose voorkomt verkeerde (en lange) behandelingen.

Veelvoorkomende vormen

Tinea corporis (ringworm op lichaam)

  • Ronde/ovalige ring met rode, schilferende rand en relatief rustig centrum.
  • Jeuk variabel; kan uitbreiden en confluerende ringen vormen.
  • Besmettelijk via direct contact, sportmatten, huisdieren (kat/hond).

Tinea pedis (voetschimmel)

  • Tussen tenen: wit weekmakerig huidje, kloofjes, jeuk/brandigheid.
  • Op voetzolen: droge, schilferende “mocassin”-variant.
  • Risico op nagelschimmel en bacteriële superinfectie.

Tinea cruris (lies-schimmel)

  • Rood-bruin, scherp begrensd met schilferende rand; vaak bij zweten/sport.
  • Kan vanuit voetschimmel “opstijgen” via handdoeken/ondergoed.

Tinea capitis (hoofdhaut schimmel; vooral bij kinderen)

  • Schilfering, kale plekken, gebroken haren; soms pijnlijk ontstoken kerion.
  • Altijd systemische therapie nodig; vroeg behandelen voorkomt blijvende haaruitval.

Pityriasis versicolor (Malassezia-gist)

  • Fijne schilfers met lichtere of donkerdere vlekken op borst/schouders/rug.
  • Niet besmettelijk; verkleuring herstelt traag (weken-maanden) na therapie.

Candida intertrigo (huidplooien)

  • Rood, nattend, pijnlijk in plooien (liezen, onder borsten, bilspleet), met “satelliet”-pusteltjes.
  • Vocht, warmte, occlusie en wrijving zijn uitlokkend.

Hoe herken je schimmel vs eczeem?

  • Tinea: scherpe rand met actieve schilfering aan de periferie, soms centrale genezing.
  • Eczeem: diffuus, minder scherpe randen, meer wisselende roodheid/jeuk, vaak barstjes.
  • Steroid-modified tinea: door verkeerd gebruik van cortisonenzalf kan tinea atypisch worden en uitbreiden.

Diagnose

  • Klinisch onderzoek en lokalisatiepatroon.
  • KOH-preparaat (microscopie) en/of kweek bij twijfel of therapiefalen.
  • Woodlamp kan helpen bij pityriasis versicolor.
  • Dermatoscopie differentieert soms van psoriasis/eczema.

Testen zijn nuttig vóór orale medicatie of bij recidiverende/atypische letsels.

Behandeling

Lokale antischimmelmiddelen (eerste keus bij beperkte tinea)

  • Terbinafine crème/gel 1–2×/dag, 1–3 weken (vaak sneller werkzaam bij dermatofyten).
  • Imidazolen (miconazol, clotrimazol, ketoconazol) 2×/dag, 2–4 weken.
  • Ga 1–2 weken door ná klinische genezing om recidief te beperken.

Systemische therapie (op indicatie)

  • Uitgebreide tinea corporis/cruris, falen lokaal, tinea capitis, of nagelbetrokkenheid.
  • Opties: terbinafine, itraconazol, fluconazol (interacties/leverfunctie checken; op voorschrift).

Pityriasis versicolor

  • Ketoconazol-shampoo/gel als “wash” 2–3×/week, 2–4 weken; onderhoud 1×/week in warme maanden.
  • Topische imidazolen op plekken; oraal azool bij zeer uitgebreid/recidiverend.

Candida intertrigo

  • Droog houden, wrijving beperken, absorberende poeders of barrièrecrèmes.
  • Topisch imidazol; bij maceratie kort antiseptisch droogbeleid.
  • Behandel ook predisponerende factoren (gewicht, diabetes, occlusie).

Voetschimmel aanpak

  • Dagelijks goed drogen tussen tenen; wissel sokken; ademende schoenen.
  • Topisch antischimmel 2–4 weken; overweeg poeders in schoenen.
  • Behandel gélijktijdig nagels indien aangedaan (zie nagelproblemen).

Preventie & hygiëne

  • Douche en droog zorgvuldig na sport/zweten; aparte handdoek voor voeten/liezen.
  • Niet delen: handdoeken, scheermesjes, borstels, petten (tinea capitis).
  • Desinfecteer sportmatten, was sportkledij heet waar mogelijk.
  • Controleer huisdieren bij ringwormverdenking (dierenarts).

Wanneer naar de dermatoloog?

  • Als letsels verergeren of niet genezen na 2–4 weken correcte lokale therapie.
  • Bij uitgebreide, pijnlijke of etterende letsels.
  • Bij hoofdhuidschimmel (kinderen) of recidieven.
  • Bij twijfel tussen schimmel, eczeem of psoriasis.
  • Bij nagelbetrokkenheid met functionele hinder.

Veelgemaakte fouten

  • Alleen cortisonenzalf gebruiken → verergert tinea (steroid-modified tinea).
  • Te kort behandelen of te weinig smeren.
  • Niet gelijktijdig hygiëne en omgeving (schoenen/handdoeken) aanpakken.
  • Voet- en liesmycose niet tegelijk behandelen → recidief.

Gerelateerde onderwerpen

Twijfel je of het schimmel is?

Een korte test en gerichte behandeling bespaart maanden frustratie. Laat je huid checken en voorkom recidief met het juiste plan.

Vind een dermatoloog
🔍 Vind dermatoloog