Ooglidproblemen

Wat zijn ooglidproblemen?

Ooglidproblemen omvatten alle klachten aan de huid en rand van de oogleden: roodheid, zwelling, schilfering, jeuk, pijn, puistje/knobbeltje, loszittende haartjes of afwijkende stand van het ooglid. Oorzaken lopen uiteen van onschuldige ontstekingen of huidaandoeningen tot zeldzame infecties of tumoren. Omdat de ooglidhuid dun en gevoelig is, verergeren irriterende cosmetica en wrijven de klachten vaak. Een juiste diagnose is belangrijk — de behandeling van een strontje verschilt bijvoorbeeld van die van allergisch ooglid-eczeem.

Veelvoorkomende ooglidaandoeningen (overzicht)

1) Blefaritis (ooglidrandontsteking)

Chronische ontsteking en “roos” van de ooglidrand door talgklierdysfunctie en bacteriële biofilm. Symptomen: jeuk, roodheid, branderigheid, zandkorrelgevoel, schilfers aan wimperbasis, tranende ogen, wisselend zicht. Vaak geassocieerd met seborroïsch eczeem en rosacea.

2) Hordeolum (strontje)

Acute, pijnlijke, rode zwelling door geïnfecteerde rand- of talgklier; kan puspuntje tonen. Meestal spontaan herstel binnen dagen–weken. Warmte helpt.

3) Chalazion (gerstekorrel)

Niet-pijnlijke, stevige knobbel door verstopping van een Meibom-klier. Blijft soms weken–maanden aanwezig. Warmte, massage; eventueel injectie of incisie.

4) Allergisch contacteczeem / irritatief eczeem

Jeukende, schilferende, gezwollen oogleden; vaak door cosmetica (oogschaduw, nagellak-overdracht), parfum, nikkel in wimperkrullers, lijm van kunstwimpers, druppelconservering of zonnefilters. Zie ook: eczeem en huiduitslag.

5) Atopisch eczeem rond de ogen

Droge, rode, jeukende huid met lichenificatie bij atopie; gevoelig voor irritatie. Voorzichtig beleid met milde topica en barrièreherstel is essentieel.

6) Oculaire/oculair-rosacea (ooglid- en oogoppervlak)

Brandering, droogte, blefaritis, chalazia en bloeddoorlopen ogen; vaak samen met gelaatsrosacea. Levensstijl + lid hygiene + soms orale therapie.

7) Trichiasis en distichiasis

Wimpers staan naar binnen (trichiasis) of extra rij wimpers (distichiasis) → pijn, irritatie, beschadiging hoornvlies. Tijdelijk epileren; definitieve correctie met elektrolyse/laser/kleine ingreep.

8) Entropion / ectropion

Naar binnen gekanteld (entropion) of naar buiten hangend (ectropion) ooglid — vooral bij ouderen. Droogte, tranen, irritatie. Chirurgische correctie door oogarts is vaak aangewezen.

9) Xanthelasma

Gele, vlakke vetafzettingen op de oogleden; cosmetisch storend, soms samen met lipidenstoornis. Behandeling: chirurgisch, laser, TCA; recidief mogelijk. Lipidencontrole via huisarts.

10) Milia, fibromen (skin tags)

Kleine, witte cystische puntjes (milia) of huidflapjes; onschuldig, cosmetisch verwijderbaar (dermatoloog).

11) Molluscum contagiosum

Glanzende, centrale indeuking-papeltjes; bij ooglid kan conjunctivitis uitlokken. Vaak expectatief; verwijderen bij hinder/verspreiding.

12) Herpes simplex/zoster rond oog

Pijnlijke blaasjes of schilferende plek; bij zoster boven het oog (V1) kans op zoster ophthalmicus → dringend arts i.v.m. risico voor het hoornvlies.

13) Bacteriële cellulitis (preseptaal/orbitair)

Forse roodheid, pijn, zwelling, soms koorts. Bij verminderde oogbeweging, pijn bij bewegen, dubbelzien of visusdaling: spoed (orbitale cellulitis is een urgentie).

14) Tumoren van ooglid

Basalioom, plaveiselcelcarcinoom, zeldzaam talgkliercarcinoom. Signalement: niet genezende wond, korst, bloeding, asymmetrie, verlies wimpers. Verdachte letsels → dermatoloog/oogarts voor biopt (zie huidkanker-symptomen).

Symptomen: wanneer verdacht?

• Jeuk, branderigheid, zandkorrelgevoel
• Roodheid, schilfers aan wimperbasis
• Pijnlijke, warme zwelling (strontje)
• Niet-pijnlijke knobbel (chalazion) die blijft
• Tranende ogen, lichtgevoeligheid
• Wimpers die in het oog prikken (trichiasis)
• Niet genezende wond/bloeding → verdacht voor tumor
• Forse zwelling met koorts/ziek gevoel → denk aan cellulitis
• Blaasjes met pijn op voorhoofd/ooglid → denk aan herpes zoster

Diagnose

• Klinisch onderzoek van ooglidrand, wimpers en huid
• Fluoresceïne-onderzoek en spleetlamp (door oogarts) bij corneaklachten
• Uitsluiten allergische/irritatieve triggers (cosmetica, lenzenvloeistof)
• Biopt bij persisterend of verdacht letsel
• Lipidenscreening bij xanthelasma

Behandeling per probleem

Blefaritis / MGD (Meibomian Gland Dysfunction)

• Warme kompressen (5–10 min, 1–2×/dag) + zachte massage van de ooglidrand
• Dagelijkse ooglidhygiëne: reinigen van wimperbasis met speciale doekjes of verdunde babyshampoo
• Kunsttranen bij droogte/instabiele traanfilm
• Bij opvlamming: korte kuur topische antibiotica of combinatie druppels/zalf via arts
• Bij oculaire rosacea: lage dosis doxycycline (off-label) via arts

Hordeolum (strontje)

• Warme kompressen 3–4×/dag, niet uitknijpen
• Hygiëne; make-up tijdelijk vermijden
• Bij uitbreiding/koorts: arts voor evt. antibioticum

Chalazion

• Warme kompressen + massage gedurende weken
• Blijvend/lastig: intralesionale corticosteroïdinjectie of incisie/curettage (oogarts)

Allergisch/irritatief ooglid-eczeem

• Vermijd triggers: parfum, nagellak (hand-naar-oog), nikkel, lijm van kunstwimpers
• Parfumvrije oogcrème; barrièreherstel
• Korte kuur milde topicale corticosteroïd (klasse 1–2) of calcineurineremmer (tacrolimus/pimecrolimus) via arts
• Overweeg patch-test bij recidief

Trichiasis

• Tijdelijk epileren, kunsttranen
• Definitief: elektrolyse, cryo of chirurgische correctie

Entropion/Ectropion

• Smeerbare lubricatie, tape (tijdelijk)
• Definitieve correctie door oogchirurg

Xanthelasma

• Lipidenprofiel bepalen en onderliggende dyslipidemie behandelen
• Verwijderen: chirurgie, CO₂-/Er:YAG-laser of TCA — recidieven mogelijk

Herpes simplex / zoster

• Antivirale therapie via arts (valaciclovir/aciclovir)
• Bij zoster ophthalmicus: dringend beoordeling oogarts

Preseptale/orbitale cellulitis

• Preseptaal: orale antibiotica + follow-up
• Orbitale tekenen (pijn bij bewegen, proptosis, visusstoornis): spoedopname

Verdachte tumoren

• Biopt/excisie met marge; reconstructie door (ooglid)chirurg
• Vroege detectie voorkomt weefselschade en asymmetrie

Cosmetica & lenzen: veilige gewoonten

• Gebruik parfumvrije, oftalmologisch geteste producten
• Vervang mascara/eyeliner om de 3 maanden; deel nooit make-up
• Reinig rand niet met agressieve remover/alcohol
• Geen make-up tijdens actieve ontsteking
• Contactlenzen: goede hygiëne, conserveermiddelarme druppels

Wanneer direct medische hulp?

• Plots visusverlies, dubbelzien, of pijn bij oogbeweging
• Koorts + forse, snel toenemende zwelling
• Blaasjes op voorhoofd/neusvleugel (zoster) met oogklachten
• Niet genezende, bloedende ooglidlaesie
• Diepe snij- of steekwond aan ooglid

Veelgestelde vragen

Gerelateerde onderwerpen

• Eczeem
• Huiduitslag
• Rosacea
• Huidkanker-symptomen