Jeuk (pruritus)

Wat is jeuk?

Jeuk, of pruritus, is een onaangenaam gevoel op de huid dat de drang geeft om te krabben. Iedereen heeft wel eens jeuk, maar aanhoudende of intense jeuk kan het dagelijks leven ernstig verstoren.

Jeuk kan lokaal zijn, bijvoorbeeld op één arm of op de hoofdhuid, of gegeneraliseerd over het hele lichaam. Soms gaat het gepaard met huiduitslag of bultjes, maar jeuk kan ook voorkomen zonder zichtbare huidaandoening.

Veel oorzaken zijn onschuldig, maar jeuk kan soms een teken zijn van een onderliggende medische aandoening, zoals eczeem, psoriasis, allergie of zelfs een interne ziekte. Daarom is correcte diagnose belangrijk.

Symptomen van jeuk

• Drang om te krabben
• Roodheid of geïrriteerde huid
• Droogheid of schilfering
• Brandend, tintelend of prikkelend gevoel
• Krabsporen of wondjes
• Korstvorming of bloedpuntjes door krabben

Ernstige jeuk kan leiden tot slaapproblemen, stress en verminderde levenskwaliteit.

Oorzaken van jeuk

Jeuk kan veroorzaakt worden door vele factoren, waaronder:

Huidaandoeningen

• Eczeem
• Psoriasis
• Netelroos (urticaria)
• Huiduitslag
• Schimmel- of bacteriële infecties
• Hoofdluis of mijten (gezin / school / huisdieren)

Droge huid (xerosis)

Een van de meest voorkomende oorzaken, vooral in winter of bij oudere huid. Zie: Droge huid

Allergieën & irritaties

• Cosmetica, parfum, kledingstoffen
• Metaal (nikkel)
• Medicatie

Systemische oorzaken (interne ziekten)

Soms wijst jeuk op:

• Leverproblemen
• Nierziekte
• Thyroïdaandoeningen
• Bloedarmoede / ijzertekort
• Diabetes
• Lymfomen / bloedziekten (zeldzaam)

Psychogene jeuk

Stress, angst of emotionele triggers kunnen jeukgevoel veroorzaken of versterken.

Medicijnen

Antibiotica, pijnstillers, antidepressiva en vele andere kunnen jeuk uitlokken.

Wanneer naar een dermatoloog?

• Jeuk langer dan 2–4 weken
• Er zijn huidwondjes of bloedpuntjes door krabben
• Slaapproblemen door jeuk
• Gepaard met huiduitslag, bultjes of blaren
• Jeuk over hele lichaam zonder duidelijke oorzaak
• Bij baby’s, ouderen of personen met verzwakt immuunsysteem

Sterke jeuk zonder huidafwijkingen, vooral bij nachtelijke jeuk, vraagt soms om bloedonderzoek.

Diagnose

Een dermatoloog bekijkt de huid en kan indien nodig:

• Dermatoscopie uitvoeren
• Huidafschraping / schimmeltest doen
• Allergietest (patchtest)
• Bloedonderzoek aanvragen

Het doel is onderscheid maken tussen dermatologische en systemische oorzaken.

Behandeling van jeuk

De behandeling hangt af van de oorzaak.

Voor een droge huid

• Ceramide-rijke moisturizers
• Korte, lauwe douches
• Geen parfum / irriterende zepen

Bij eczeem of ontsteking

• Corticosteroïden crème/zalf
• Calcineurineremmers
• Antihistaminica bij jeuk

Bij allergie

• Trigger vermijden
• Antihistaminica
• Kalmerende verzorging

Bij infecties

• Antischimmelcrème
• Antibiotica indien bacterieel

Systemische jeuk

Onderliggende ziekte behandelen + soms speciale anti-jeuk medicatie

Tips om jeuk thuis te verzachten

• Niet krabben (liefst duwen of koelen)
• Koude kompressen
• Neutrale, parfumvrije producten
• Lauwe korte douche
• Katoenen kleding
• Luchtbevochtiger in droge ruimtes
• Anti-krabnagels bij kinderen
• Stressreductie indien stress-trigger

Veelgestelde vragen